Dieta ketogeniczna kontra stan zapalny ‒ czym jest zapalenie i jak sobie pomóc?
Diagnoza „zapalenie” zdecydowanie nie kojarzy się dobrze. Tymczasem stan zapalny sam w sobie wcale nie jest zły. Problem mamy dopiero wtedy, gdy sytuacja wymyka się spod kontroli i zapalenie zamiast reperować ciało, zwraca się przeciwko niemu. Kiedy należy się zacząć niepokoić i jak może tutaj pomóc dieta ketogeniczna?…
Co to jest stan zapalny?
Stan zapalny to ważna reakcja organizmu na sytuację, w której coś mu zagraża. Występuje podczas infekcji wirusowych, bakteryjnych czy grzybiczych, ale także w sytuacji uszkodzenia ciała, np. zranienia lub oparzenia.
Gdy tylko komórki odpornościowe wykryją zagrożenie, zaczynają wydzielać cytokiny (a także prostaglandyny i leukotrieny), które napędzają reakcję obronną organizmu. Rozszerzają się naczynia krwionośne, podnosi temperatura ciała, a do akcji wkraczają leukocyty ‒ nasza gwardia obronna. Pojawia się również złe samopoczucie, zmęczenie, dreszcze itd., ponieważ cytokiny mają silny wpływ na działanie całego organizmu, w tym funkcjonowanie mózgu
To wszystko jest jednak w porządku. Stan zapalny ma za zadanie zwalczyć chorobę, a prawidłowa reakcja układu odpornościowego jest nam niezbędna do życia.
Szkodliwy stan zapalny
Stan zapalny przestaje nam służyć wtedy, kiedy ma postać przewlekłą, np. gdy nie udaje się w pełni zwalczyć choroby. Zdarza się również, że występuje pomimo braku zagrożenia ‒ bywa wtedy często czynnikiem wywołującym choroby autoimmunologiczne.
Co ciekawe, jedną z chorób, która powoduje przewlekły stan zapalny, jest otyłość. Nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje wydzielanie różnych bioaktywnych substancji, w tym prozapalnych cytokin (więcej na ten temat: „Mechanizmy immunologiczne towarzyszące otyłości i ich rola w zaburzeniach metabolizmu”, 2015). Nadmiar tkanki tłuszczowej to nie tylko zbędny balast, lecz także czynnik, który powoli, ale systematycznie wyniszcza organizm.
Dieta ketogeniczna a stany zapalne
Dieta ketogeniczna redukuje masę ciała i przywraca równowagę hormonalną organizmu, co zmniejsza ryzyko rozwinięcia się stanów zapalnych. Ketony, szczególnie najważniejszy beta-hydroksymaślan (BHB), mają też jednak inną ważną właściwość: zmniejszają produkcję cytokin. Blokują bowiem częściowo inflamasomy NRLP3: kompleksy wielobiałkowe powstające wewnątrz komórek, mające zdolność wykrywania infekcji.
Dzięki temu mechanizmowi ketony redukują przewlekłe stany zapalne i zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia tzw. burzy cytokinowej ‒ nadmiernej reakcji układu odpornościowego na patogeny, stanowiącej zagrożenie dla organizmu.
Ketony są ponadto bardzo bardzo silnymi przeciwutleniaczami, które wspierają naturalną odporność organizmu i pomagają zapobiegać chorobom cywilizacyjnym.
Jak rozpoznać przewlekły stan zapalny?
Z przewlekłymi stanami zapalnymi może być powiązanych wiele chorób i objawów: alergie, astma, nawracające bóle głowy lub stawów, choroby serca, depresja, problemy z trawieniem, choroby autoimmunologiczne… Lista jest długa.
Najlepiej wykonać podstawowe badania: na OB i CRP. OB (Odczyn Biernackiego) to wskaźnik opadania czerwonych krwinek (erytrocytów) w niekrzepnącej krwi w ciągu godziny. Jeśli jest za wysoki, zazwyczaj oznacza stan zapalny. CRP (białko C-reaktywne) jest nowszym i dokładniejszym badaniem. Sprawdza bowiem obecność jednego z białek, których poziom rośnie we krwi pod wpływem działania cytokin.
Źródła: M. Góralska, M. Majewska-Szczepanik, M. Szczepanik, Mechanizmy immunologiczne towarzyszące otyłości i ich rola w zaburzeniach metabolizmu, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2015; The ketone metabolite β-hydroxybutyrate blocks NLRP3 inflammasome-mediated inflammatory disease, praca zbiorowa, 2015.
