5 minut czytania

Poznaj najważniejszy z ketonów: beta-hydroksymaślan (BHB)

Aby zrozumieć, jak działa dieta ketogeniczna, koniecznie warto wiedzieć, czym dokładnie jest BHB, czyli kwas beta-hydroksymasłowy. To on bowiem odgrywa największą rolę w procesach zachodzących w organizmie podczas ketozy jako główne źródło energii.

Nasz organizm wytwarza trzy rodzaje ketonów, o czym przeczytacie szerzej w artykule poświęconym ich pomiarom. Artykuł znajdziecie tutaj >>>

Przypomnijmy jednak na początek infografikę, na której nasz dzisiejszy bohater znajduje się pośrodku:

Co to jest BHB?

Beta-hydroksymaślan ‒ inaczej kwas beta-hydroksymasłowy, 3-hydroksymasłowy lub BHB ‒ stanowi aż 80% spośród trzech rodzajów ketonów, które krążą w naszym ciele, gdy jesteśmy w stanie ketozy. Acetylooctan to 20%, a aceton zaledwie 1%. Jego cząsteczki, w przeciwieństwie do pozostałych dwóch, doskonale rozpuszczają się we krwi i wodzie, dzięki czemu są najlepiej rozprowadzalne po całym organizmie

Niespodzianka: technicznie rzecz biorąc BHB nie jest ketonem. W uproszczeniu, jego cząsteczki cechuje inna budowa niż pozostałe dwa. Acetylooctan i aceton mają strukturę chemiczną zawierającą wiązanie karbonylowe, w którym cząsteczka węgla jest połączona z tlenem wiązaniem podwójnym, a dwa inne atomy węgla wiązaniem pojedynczym. Tymczasem BHB ma podwójne wiązanie z tlenem, ale jest związane tylko z jednym węglem.

Ponieważ jednak BHB jest blisko spokrewniony z pozostałymi ketonami i pełni podobne do nich funkcje (tyle że skuteczniej), mimo wszystko uważa się go za ciało ketonowe. Żeby było ciekawiej, istnieją dwa rodzaje BHB, będące swoim lustrzanym odbiciem pod względem struktury: R-BHB i S-BHB. Spośród tych dwóch na energię w ludzkim organizmie przekształcany jest tylko R-BHB i o nim będzie mowa w artykule. 

Jak powstaje BHB

Kiedy nie dostarczamy sobie glukozy, a zapasy glikogenu zostaną już zużyte, zdecydowanie spada poziom insuliny. Zachodzi wtedy proces lipolizy: nasze komórki tłuszczowe zaczynają wydzielać wolne kwasy tłuszczowe. Te są następnie przekształcane w wątrobie na acetylo-koenzym A (acetylo-CoA).

Nadal w wątrobie zachodzi proces, w którym acetylo-CoA zostaje przekształcony na acetylooctan. Ten zaś za pomocą enzymu zwanego ehydrogenazą BHB przekształca go w BHB. Bingo!

Energia z kwasu beta-hydroksymasłowego

Z wątroby BHB dzięki transporterowi kwasów monokarboksylowych wyrusza na wycieczkę do układu krwionośnego, a stamtąd trafia do mitochondriów komórek. Z rozkładu BHB powstaje acetylokoenzym A, który jest używany do tworzenia ATP (adenozyno-5′-trifosforanu).

To właśnie ATP jest uniwersalnym nośnikiem energii w organizmie. Bez niego komórki ciała nie mogą funkcjonować. Jeśli nie jesteśmy w ketozie, ATP pozyskujemy z glukozy. Jest to jednak proces znacznie mniej wydajny, a przy tym wymagający skoków poziomu insuliny we krwi.

Jak podnieść poziom BHB

Wiadomo: dieta ketogeniczna, oparta na dużej ilości tłuszczów i małej ilości węglowodanów, sprawia, że organizm wchodzi w stan ketozy i zaczyna wytwarzać kwas beta-hydroksymasłowy. Są jednak sposoby, aby przyspieszyć ich wytwarzanie.

Post

Istnieją różne formy postu, nie musi to być przysłowiowa głodówka o wodzie. Ciekawym rozwiązaniem jest intermittent fasting, czyli post przerywany. Polega na tym, że pokarmy spożywa się  w wyznaczonym krótkim czasie w ciągu doby ‒ po jakimś czasie organizm zyskuje elastyczność metaboliczną sprawnie wchodzi w ketozę oraz wychodzi z niej. Oczywiście nie bez znaczenia jest to, co jemy podczas naszego okna żywieniowego i czy zapewniamy sobie odpowiednią dawkę ruchu.

Formą postu jest również bardzo niskokaloryczna dieta ketogeniczna, taka jak kuracje KETO LUV. Polega na tym, że przez krótki czas spożywa się posiłki o bardzo niskim dziennym bilansie kalorii, ale skomponowane w taki sposób, żeby dostarczyć organizmowi wszystkich potrzebnych składników. Więcej o VLCKD znajdziecie tutaj >>>

Ketony egzogenne

Czyli suplementacja syntetycznymi ketonami. Nie zaszkodzą, ale nie są też magicznym sposobem na schudnięcie. W One More LUV stawiamy na naturalne składniki diety i wierzymy, że to najlepszy sposób na zdrowe życie, więc nie polecamy. Szczególnie, że wiele tego typu substancji mieści w sobie przy okazji duże dawki słodzików.

Ketony egzogenne przydają się jednak czasem sportowcom, mogą być również formą krótkotrwałego wsparcia dla osób, które mają trudności z wytrwaniem do wejścia w naturalną , endogenną ketozę. Suplementacja ketonów pomaga też w regulowaniu łaknienia ponieważ BHB zmniejsza wydzielanie greliny ‒ hormonu głodu i, jak już zostało powiedziane, nie podnosi poziomu insuliny we krwi.

Ćwiczenia

Szczególnie treningi cardio prowadzą do szybkiego zużywania glikogenu przez organizm, a co za tym idzie, zmuszają organizm do sięgnięcia po rezerwy tłuszczu. Istnieje nawet zjawisko nazywane ketozą powysiłkową, które może występować również u osób, które nie są na diecie niskowęglowodanowej. U osoby względnie elastycznej metabolicznie już po około 90 minutach porządnych ćwiczeń BHB może osiągnąć wartości wskazujące na ketozę!